عمادالدين نسيمی آنادان دؤغولدوغو يئر و ايل بللی دگيل ، بؤيوك بير احتمالا گؤره ١٣٦٩ ميلادی ده شيروان اطرافيندا شاماخی دا دوغولموشدو .
لطيفی تذكره سينده نسيمی نين بغدادين نسيم آدلی يئرينده ، آشيق چلبی ديار بكر ده ، عرب تاريخچيلری تبريز ده ، ممتاز شاماخی دا سؤنرا لار ايسه شيراز و ... شهرلرينده آنادان اؤلدوغونو يازير لار . عراق توركمن لری اونو اؤزلري نين ايلك شاعری ساييرلار .
سيد علی نسيمی تحصيلاتين شاماخی دا آلميش ، دورون علم لرينی ؛ دينلرين تاريخينی ، منطق ، حكمت ، فقه ، عروض ، قافيه ، رياضيات و نجوم اؤيرنميش ، اؤنونجو عصرده بغداد دا دارا چكيلميش حلاج منصور حسينی نين صوفی گؤروشلرينی تبليغ ائده ن نسيمی ايلك شعرلرينی « حسينی » ، « سيد » و « سيد حسينی » تخلصوايله يازميشدير .
حروفيه فرقه سی نين قؤروجوسو اولان تبريزلی فضل الله نعيمی حروفيليگی يايماق اوچون ١٣٨٦ ينجی ايلده شيروانا گلندن سونرا نسيمی اونونلا گؤروشوب تانيش اولموش و اونون شاگردليگينی قبول ائتميش . نسيمی ، نعيمی نين تعليمينی قبول ائدندن سونرا حروفيه طريقتين فكرلرينی تبليغ ائدن شعرلر يازماغا باشلاميش و اؤز تخلصونو اوستادی « نعيمی » نين تخلصوايله اؤيغونلاشديرماق اوچون « نعيمی » ايله هماهنگ سسلنن « نسيمی » تخلصونو قبول ائتميشدير.
١٣٩٤ نجو ايلده فضل الله نعيمی امير تئيمورون اوغلو ميرانشاه طرفيندن الينجه قالاسيندا اؤلدورولدوكدن سونرا اونون وصيت نامه سينه گؤره نسيمی باكيدان آنادولويا گئديب ( بيرينجی سلطان مراد دؤرونده ) بير مدت آنادولودا قالير . آنادولو دا بير چوخ شاعر و اديب لر له گؤروشور ، آرخاداشليق ائدير ، حاكم طبقه لر حروفيلری بورادا دا تعقيب ائديرديلر . بو اوزدن نسيمی حلبه گئتميه مجبور اولور . بو دورده حلب و مصر ده اصيل تورك اولان مملوك لار حكومت ائديرديلر . نسيمی حلبده بير ياندان صنعت و علم طرفدارلاری آراسيندا بؤيوك حرمت و نفوذ قازانير ، اؤ بيری ياندان جسارتلی و حق سئور شعرلينه گؤره روحانيلر و حاكم طبقه لر آراسيندا دوشمنلری آرتير . اونا گؤره نسيمی ني توتوب حبس ائديب و بويوك شكنجه ايله اؤلدورورلر .
نسيمی نين اولومو بارسينده بئله يازيرلار : حلبده شاعرين سئويملی شاگردلريندن بيری اونون :
« حق بين نظری بايد تا روی مرا بيند
چشمی كه بود خودبين كي روي خدا بيند »
( حقی گؤره ن گؤز گركدير كيم ، منيم اؤزومو گؤرسون ـ خودبين گؤز اللهين اوزونو گؤره بيلمز )
بيتی ايله باشلانان شعرينی اوخويورموش .
ـ بو غزل كيميندير ؟
ـ منيم شعريمدير . ـ دئيه جواب وئرير .
بونا گؤره ده گنجين ( جوانين ) اؤلومونه حكم وئريب ، بؤغاريندان آسماق ايسته يير لر ، بو زمان نسيمی اؤزونو اؤرايا چاتديراراق بئله دئيير :
ـ شعر منيم دير . او گنج منيم خاطريم اوچون غزلی اؤزونه اسناد وئرميشدير .
گنجی بوراخيب نسيمی نی توتوب و دريسينی سويولماسينا حكم وئريرلر .
دريسی سؤيو لاندا شاعر چوخلو قان ايتيرديگيندن رنگي سارالير .
ـ رنگين نه اوچون سارالير ؟ ـ دئيه نسيمی دن سوروشورلار .
نسيمی بئله جواب وئرير :
ـ من ابديت افق لرينده دوغان عشق گؤنشييم ، گؤنش باتاندا رنگی سارالير .
روحانيلر دن بيری بئله دئيير :
ـ بو ائله ملعون دور كی ، اونون قانيندان بير دامجي هارا دوشسه ، كسيب آتماق گركير . تصادفا ُ نسيمی نين قانيندان بير دامجی او روحانی نين بارماغينا سيچرايير . جماعت اوندان بارماغينين كسيلمه سينی ايسته يير لر . اؤ ايسه قورخوب بئله دئيير :
ـ من سؤز مثلی دئميشم .
بو زامان آل قانينا بويانان شاعر نسيمی دئيير :
زاهدين بير بارماغين كسسن دؤنوب حقدن قاچار
گؤر بو مسكين عاشقی ، سر پا سؤيارلار آغلاما
بئله ليك له نسيمی ١٤١٧ ينجی ايلده حلبده فاجعه لی شكل ده اؤلدورولدو .
اونون قبری بو گون حلبده زيارتگاه دير .
نسيمی تورك ، فارس و عرب ديلينده شعر دئييب ، آمما اونون عربی شعر ديوانی ايتيب . نسيمی نين ديوانی دؤنه ـ دؤنه چايا گئديب . نسيمی شعر لرينده نظامی ، مولوی ، عطار و حافظ دن تأثير آليب و اؤزوندن سونرا كی شاعر لرده او جمله دن حبيبی ، كشوری ، حقيقی ، فضولی ، ختايی ( خطايی ) ، قوسی ، غيبی ، محيطی و جعفری ده چوخلو تأثير قويوب .
اوستاد هوشنگ جعفری دن بیر گوزل غزل
باخدیم دالیسیجا یار گئدنده
بیر یولدا دئدیم باخار گئدنده
باخدی قاپیدان گئچنده گولدو
بیلمیردی اوره‌ک اومار گئدنده
باغلاندی دیلیم اوره‌کدن آمما
آز قالدی چئکم هاوار گئدنده
گئتمه ، گئدیسن ؟ یاواش یاواش گئت
جانیم بیلیسن چیخار گئدنده
دوندر گؤزونو ، خومار خومار باخ
قویما منی ده ، خومار گئدنده
سن سیزلیگه دؤزمه‌گیم چتیندی
گل جانیمی آل قوتار گئدنده
سندن سورا عشقی نئیلیرم من
آل عشقینی ده آپار گئدنده
مهر ایله نوازش ائیله بلکه
گول بیتسین اوره‌کده ، قار گئدنده
من گؤر نه دئییردیم اؤز اؤزملن
قول بوینوما بیر سالار گئدنده
بیچاره اوره‌ک بولود کیمین دیر
گؤردوکجه سنی دولار گئدنده
دای « جعفری » بسدی شعر یازماق
سندنده بیر آد قالار گئدنده
کیم چئگنینه آلدی سالدی خلعت
سؤز اوستادی ، شهریار گئدنده
ایراندا هونر دیلنچی لیک دیر
باخما کی تاپار ویقار گئدنده
حال مجذوبيم گؤروب ، قارء ، دئمه ديوانه دير ،
نعرۀ شوريده می ظن ائتمه بير افسانه دير ،
شاعرم ، طبعيم دنيز ، شعر تريم دردانه دير ،
بهجتيم ، عيشيم ، سروريم ، وجديم احرارانه دير ،
انجذابيم جرئت مردانه مردانه دير ،
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
تاكی ، ملت مجمعين تهراندا ويران ائتديلر ،
توركلر ستارخان ايله عهد و پيمان ائتديلر ،
ظلم و استبداده قارشی نفرت اعلان ائتديلر ،
ملته ، مليته جان نقدی قربان ائتديلر ،
آيه « ذبح عظيم » اطلاقی اول قربانه دير ،
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
حق مدكار اولدی آذربايجان اتراكينه ،
آل قاجارين پروتست ائتديلر ضحاكينه ،
اول شهيدانين سلام اولسون روان پاكينه ،
كيم ، توكؤلموش قانلاری تبريز و تهران خاكينه ،
اونلارين جنت دگولدور منزلی ، آيا نه دير ؟
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
ايشته ستارخان ، باخيز ، بير نوعی اقدامات ائديب ،
بير وزير و شاهی يوخ ، دونيانی يكسر مات ائديب ،
عرض اسلامی ، وطن ناموسينی يوز قات ائديب ،
حرمت حيثيت ملتين اثبات ائديب ،
ايندی دونيانين ، توجه نقطه سی ايرانه دير ،
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
ايشته ستارخان ، باخيز ، ايرانی ايفا ائيلدی ،
تورك لوك ، ايرانلی ليق تكليفين ايفا ائيلدی ،
بير رشادت ، بير هنر گؤستردی دعوا ائيلدی ،
دولتين بير « عين » نی دونياده رسوا ائيلدی ،
قاچماييب پروانه تك اوددان ، دئمه پروانه دير ،
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
آفرين ؛ تبريزيان ، ائتديز عجب عهده وفا
دوست و دوشمن ال چاليب ائيلر سيزه صد مرحبا !
چوخ ياشا ، دولتلی ستارخان افنديم ، چوخ ياشا !
جنت اعلاده پيغمبر سيزه ائيلر دعا ،
چون بو خدمتلر بوتون اسلامه دير ، انسانه دير ،
آفرينيم همت والای ستارخانه دير !
صابر
No comments:
Post a Comment